De Sonttolregisters

Sonttol registers: ruim 18.000 doorvaarten met Terschellinger schippers geregistreerd.
In de Westerkerk hebben de heren Johan Steendam en Ubo Kooijinga een boeiende lezing gehouden over het Sonttolproject van Tresoar en de Rijksuniversiteit Groningen, de RUG. Helaas heeft maar een klein aantal bezoekers van deze presentatie kunnen genieten, vermoedelijk was het mooie weer op zondagmiddag hier debet aan.
De Sonttolregisters omvatten een enorme hoeveelheid gegevens uit de periode tussen 1497 en 1857. Het is de administratie van de Deense koning die tol hief in de Sont toen dit gebied nog geheel in handen van de Denen was. Deze zeestraat was de veiligste route voor de handel met de steden aan de Oostzee.
Meer dan 1.8 miljoen registraties van doorvaarten zijn er in het Sonttol archief gevonden. Over elke doorvaart werd tol geheven en werden gegevens over herkomst van het schip, de naam van de schipper, de lading, de waarde ervan etc. nauwkeurig geregistreerd. Een heel groot aantal Friese schippers zijn erin opgetekend en ook is opmerkelijk het grote aantal schippers dat geregistreerd staat als afkomstig van Terschelling. Zie hiervoor ook het verhaal over schipper Liberg op de website van Tresoar onder het kopje Nieuws. Met mooie beelden en korte filmpjes werd ons duidelijk gemaakt hoe belangrijk de handel met de steden aan de Oostzee in vroegere eeuwen was en hoe groot het archief daarover is. In 2009 zijn Tresoar, Rijksuniversiteit Groningen en de sociale werkplaats Breed in Nijmegen en omstreken, begonnen met het invoeren van de doorvaarten in een database. Een groot deel hiervan is al terug te vinden op hun website www.soundtoll.nl.
Men zoekt nog vrijwilligers die van puzzelen houden en thuis op de computer de gescande handschriften digitaal willen maken. Meer hierover vindt u op de website www.soundtoll.nl, menuoptie Vrijwilligers.

In de database kan men inmiddels zoeken in zo’n 1,5 miljoen doorvaarten uit de periode 1634 – 1857. Hieronder staat beschreven hoe er via de Sonttolwebsite gezocht kan worden naar familienamen van de schippers en de gegevens die bekend zijn over hun schip, de lading en de havens die aangedaan werden.
Op de hoofdpagina staat een link die verwijst naar Zoeken in de database. Na het doorklikken komt men in het databasescherm, waar via zoekvelden kan worden gezocht.

Een eerste scherm biedt de optie om via ‘lijsten’ te zoeken, bijvoorbeeld lijsten van schippers, of plaatsnamen, via een alfabet. Bijvoorbeeld via de letter ‘t’, en vervolgens Terschelling. Omdat er veel variatie is in de schrijfwijze van onder meer plaatsnamen in de registers is er de optie om te kiezen voor ‘gestandaardiseerde plaatsnamen’. Hierbij zijn de meeste varianten gekoppeld aan de standaardnaam ‘Terschelling’. Omdat er nog steeds nieuwe varianten bijkomen kan ook op niet gestandaardiseerde namen worden gezocht.
In het scherm ‘advanced search’, geavanceerd zoeken, kunnen verschillende zoekargumenten worden gecombineerd. Er kan worden gezocht op een combinatie van bijvoorbeeld (een deel van de ) naam, plaatsen en datum. Omdat er geen standaard spellingswijze was in die periode is het gebruik van zogenaamde ‘wildcards’ erg belangrijk. Wanneer men een deel van de spelling van een naam niet zeker weet, of een deel van de datum, kan met behulp van Wildcards (de tekens ‘*’ en ‘_’) zoeken. De symbooltjes met een Vraagteken op het zoekscherm geven ook enige uitleg. Bijgevoegd een afbeelding van het zoeken met behulp van wildcards naar de Terschellinger schipper Cornelis Siebes Rotgans in de 18de eeuw. Waarom beginnen met een ‘*’ (*orn*)? Omdat de naam ook geschreven zou kunnen worden met een ‘K’ in plaats van een ‘C’. Enige creativiteit is vereist bij het zoeken!