Terschelling in de Beeldende Kunst
door Frans Schot. SML jaargang 38 № 1. 2017
Wie kent Piet niet, wandelend in alle vroegte langs de havenkant. Hier en daar een praatje makend met een bekende eilander. Midden in de zomer, als de temperatuur dat toelaat op blote voeten, afgeknipte spijkerbroek en hemd zonder mouwen.
Het leven op Terschelling begon voor Piet eigenlijk op 18 augustus 1969 als leerling op de Zeevaartschool. Daar was wel het één en ander aan vooraf gegaan. De liefde voor schepen, de zee en voor eilanden is niet zo maar met de zeewind aan komen waaien. In 1957, toen Piet 5 jaar oud was verhuisde de familie Sytema naar Harlingen. Daar werd hij als vanzelfsprekend met de neus recht in de zilte zeelucht gezet. Piet raakte dus op jonge leeftijd reeds onder de indruk van de haven, de schepen en de Waddenzee. In die tijd stond zijn besluit reeds vast: Ik wil naar zee! Zijn ouders vonden dat goed, slechts onder één voorwaarde: Je gaat eerst studeren en wel daar aan de horizon, waar je de Brandaris in de donkere avond ziet knipogen. Daar op Terschelling staat de beste zeevaartschool van het land. Piets liefde voor eilanden begon echter met die voor Vlieland. Het gezin vierde reeds jaren de vakanties op dit buureiland. Op deze manier had hij al kennis gemaakt met het leven op de Wadden, in 1969 nog vergroot door zijn studietijd op Terschelling. Piet heeft fijne herinneringen aan deze tijd op het maritiem instituut. Hij liep er vrij makkelijk doorheen, derhalve was er veel vrije tijd om de schoonheid van het eiland te ontdekken. Op zaterdagavond gaf hij echter de voorkeur aan de OKA, Ké Rijf en Dellewal. Toch vloog hij met de hele meute, met bij wijze van spreken het biertje nog in de hand, de bar uit, toen er iemand binnen stoof met de kreet Vaten whisky op het strand!!! Er woei een zware noordwesterstorm. In no time stonden ze turend bij paal 3 langs de vloedlijn. Geen vat whisky te jutten. Wel waren ze te laat terug in het internaat, drijfnat, steenkoud, maar het was een geweldige ervaring.
Piets tekentalent werd al snel ontdekt door zowel zijn medestudenten als door uitbaters van eilander horecagelegenheden. Voor menig WBS feest heeft hij de decors geschilderd. Ook voor Ed Overdijk, die toen de OKA 18 runde is Piet met decors aan het werk geweest en Albert Wiegman bood hem aan om aquarellen in restaurant Zeezicht te hangen. In 1974 maakte hij nautische muurschilderingen in de toenmalige leerlingen sociëteit De Kelder. Dit alles tussen de bedrijven door, want hij voer inmiddels bij de KNSM. Als werktuigkundige genoot hij van de prachtige reizen.
Ik heb veel gezien en meegemaakt. Het werk als werktuigkundige was mij op het lijf geschreven. Later is hij overgestapt naar Holwerda in Heerenveen als tweede werktuigkundige. In 1982 kon hij voor een week of zes bij de betonning aan de slag. Deze zes weken liepen uiteindelijk uit tot een periode van tien jaar. Hij voer op de oude Waddenzee, Zeekoet, Terschelling en Schuitengat. Helaas, deed mijn gezondheid wat vreemde dingen, zegt Piet er zelf van. Ondanks het feit, dat ik het werk graag deed, was het beter om er mee te stoppen.
Inmiddels woont Piet in zijn eigen woning met de scheepsnaam “Ceres” in de Willem Barentszstraat met in de achtertuin een zelfgebouwd atelier.
Na zijn machinistenperiode wordt Taxi Centrale Terschelling zijn nieuwe werkgever.
In zijn werkzame periode op Terschelling was de productie van schilderijen vrij hoog. In tien jaar tijd verlieten heel wat aquarellen van schepen, havengezichten en duinlandschappen het atelier, zowel in opdracht als voor exposities.
In al zijn bescheidenheid blijft Piet zich verbazen over zijn succes. Als iemand mij tien jaar geleden had gezegd dat ik ooit een deel van mijn inkomen als kunstschilder zou verdienen, had ik hem beslist voor gek verklaard. Ik voel mij ook geen kunstenaar, ik ben een ambachtsman.
Piets kennis van scheepvaartmaatschappijen en alles wat deze in de vaart brachten en brengen is buitengewoon. Bij de beoordeling van scheepsportretten van collega schilders ziet hij meteen, wanneer er één patrijspoort ontbreekt. Maar ook wat betreft rijdend materiaal is Piet een wandelende encyclopedie. Hij is bij wijze van spreken in staat na het zien van een foto in de krant van twee ernstig beschadigde auto’s na een botsing feilloos de merken te noemen: Die ene is een Borgward uit 1974 en die op de kop ligt is een Wartburg uit 1947.
Zijn kennis van het havengebeuren en van de Terschellinger schepen kwam hem goed van pas in de periode als medewerker in museum `t Behouden Huys. Naast onder andere baliewerkzaamheden heeft hij veel werk verricht achter de computer met het digitaliseren en de beschrijving van foto’s en films ten behoeve van het beeldarchief van het museum. Voor de expositie Schip in nood maakte Piet een grote wandschildering van de stranding van de Benwyvis.
Op 1 juli 2015 nam Piet officieel afscheid van zijn werkplek bij het museum.
Piet is hier vanaf 2003 werkzaam geweest. Met collega’s en vrijwilligers is er als afscheid, hoe kan het ook anders, een vaartocht gemaakt met de reddingboot Brandaris 2.
Ik ben graag buiten. Al in 1969 tijdens die stormnacht in november ben ik onder de indruk geraakt van de wisselende elementen en tijdens mijn lange wandelingen over de Noordsvaarder en door de Kroonpolders van het ruige natuurgebied van het eiland. Net als schepen inspireren zij mij om het op papier in beeld te brengen. Een schip is voor mij haast een levend wezen met persoonlijkheid. Een schilderij ervan is meer dan een plaatje. Ik heb nooit de behoefte gehad om met vakgenoten over schilderijen te discussiëren. Een praatje is best, maar ieder mens, kunstenaar of ambachtsman heeft een eigen mening en dat vind ik prima.
(Fragment uit een mailtje van Piet.)
Exposities
- Restaurant Zeezicht.
- Het Wakend Oog.
- `t Zwaantje.
Publicaties
- Uitgave Motorboot
- Website Clubs de Wadden
- Illustraties en omslag voor het boek van zijn broer Fokke Sytema over kustvaart.
- Illustraties in de uitgave Cornelis Douwes
Bronnen
- Museum `t Behouden Huys
- Archief Piet Sytema
- Website Club de Wadden