De Suudkant
Door Cor Swart. Uit SML jaargang 42 № 1. 2021
Halverwege de 19de eeuw woonde Pieter Smit met zijn vrouw Anna Schaap op de Suudkant van Formerum, in ‘t Jit, het ouderlijk huis van Anna (zie S.m.l. nummer 3 van 2004, bladzijde 136).
Pieter, zoon van Willem Smit (en dus Pieter Willemsen) en zijn vrouw Anna kregen zes kinderen, de jongste dochter Grietje bleef tot aan haar overlijden in 1952 in ‘t Jit wonen.
Drie van de kinderen van Pieter en Anna waren met een Smit getrouwd, zo ook de jongste zoon, ook een Pieter, en over deze Pieter (PPS) het volgende.
PPS werd in 1868 in Formerum geboren en ging tussen 1887 en 1906, eerst vanuit Maassluis en later vanuit Vlaardingen naar de haringvisserij. Omstreeks 1890 trouwde hij met Aaltje Smit (Atsys Aal). In 1895 werd hij ziek en in 1896 en 1897 in Amsterdam verpleegd. In 1906 ging hij toch weer naar de visserij, doch hij overleed in 1907, nog maar 38 jaar oud.
PPS en Aaltje hadden twee dochters, Anne en Aaltje. Anne bleef ongetrouwd, Aaltje trouwde in 1923 met Pieter de Beer, politieagent in Delft. Na het overlijden van Pieter de Beer in 1931 (hij was nog maar 37 jaar) ging Aaltje terug naar Formerum en zette samen met zuster Anne het winkeltje dat haar moeder was begonnen voort. Anne overleed in 1952, Aaltje in 1956 (het winkeltje was gevestigd in het huis waar nu Bob Visser woont).
Pieter kon prachtig (hout)snijwerk maken en signeerde alles met PPS en een jaartal, veelal gebruiksvoorwerpen zoals gereedschap, een juk, een naaidoos, een stoof, noem maar op.
Zo ook een vethoorntje, een hoorn van een koe, die gevuld met vet gebruikt werd om zeilnaalden in te bewaren. Een mooi stukje huisvlijt uit 1892, hij was toen 24.
In Formerum was het in die tijd natuurlijk niet moeilijk om aan een hoorn te komen. Als er een beest geslacht werd ging er niets weg, ook de hoorns van koeien niet. Pieter ging al op de haringvangst en een vethoorntje hoorde bij de uitrusting van een visserman. Het vethoorntje ging dus mee naar Maassluis en later Vlaardingen en van daar uit over de Noordzee.
Na het overlijden van Pieter in 1907 kwam het vethoorntje weer in Formerum. Zijn weduwe was, samen met zijn dochter Anne, in Formerum een winkeltje begonnen. Toen zijn andere dochter Aaltje ook op jonge leeftijd haar man was verloren ging zij terug naar Formerum en kwam ook in het winkeltje. Anne en Aaltje hebben het winkeltje, ook na het overlijden van hun moeder, voortgezet tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw.
Aaltje was weduwe van Pieter de Beer, een broer van mijn grootmoeder, en langs die weg kwam het vethoorntje eerst bij mijn ouders en later bij mij terecht. Het vethoorntje verhuisde van Formerum naar West, ging later mee naar de Brambei, weer in Formerum, toen weer naar West, daarna naar Midsland en tot slot weer naar West. En toen?
Toen werd Anne Gerben vijftig jaar, zoon van een boer, geboren en getogen op de Suudkant, tegenover ‘t Jit en bovendien de oma van Anne Gerben heette Schaap, net als de moeder van PPS, negen generaties geleden hadden ze dezelfde voorouders.
Na 128 jaar is de hoorn weer terug op de Suudkant van Formerum.