Vanaf Baaiduinen en Kinnum om de noord
Door Jan Doeksen Jzn. Uit SML jaargang 31. № 2. 2007
De vluchtweg is een verhaal apart en is jaren een ondergeschoven kindje geweest, totdat de bewoners van Kinnum en Baaiduinen in het geweer kwamen en de vraag stelden: Stel je voor dat de dijk doorbreekt, hoe komen we dan in duun? En ook de boeren hadden belang bij een weg richting duin, want zij moesten altijd een omweg maken als ze met paard en kar naar hun land toe moesten. Dat was een omweg van je heisa, want dat ging via Horp of via Meslâns; vanuit die beide paden kwam je bij het Galgeduun uit. Vanaf Baaiduinen en Kinnum kwam je alleen om de noord door het glop tot de woning van Klaas de Grand en Nienke, nu Caritas Bochum. Daar vandaan kon men alleen lopend verder om de noord om te melken.
We hebben ons door Jan en Em van Zwol laten vertellen dat het idee om een zandpad aan te leggen richting Galgeduuntjes nog een hele haal is geweest.
De eigenaar van het eerste het beste perceel grond waar men doorheen wilde gaan, weigerde overpad te verlenen. Daarna kwam de ringsloot en daar lag een loopplank over. Hier moest een duiker worden aangelegd. D’r mos dus een pomp komme.
Em van Zwol-de Graaf vertelde dat de toenmalige dominee van Meslâns, ds. T.W. van der Leij, die van 1919 tot 1927 op het eiland als predikant van de Nederlandse Hervormde gemeente Midsland stond, zich allemachtig had ingezet om een pad aan te leggen. Rond 1926 is het blijkbaar gelukt.
In ieder geval staat ds. Van der Leij op de foto die bij de opening van de Vluchtweg gemaakt is onder de erepoort.
Wie betaald?
Toen kwam de vraag: Wie heeft de kosten van de aanleg van de Vluchtweg betaald? Was het de Gemeente Terschelling? Zoeken in het archief leverde niets op. De hele vluchtweg werd rond 1926 niet genoemd, noch de aanleg, noch de financiële bijdrage. Arend Roos heeft alles voor ons uitgezocht, niets dus.
De kerk zal wel wat betaald hebben, maar ook daar kwam rond die tijd de Vluchtweg niet voor in de notulen van de Kerkvoogdij. Wel werd ds. Van der Leij genoemd.
Ook de huidige secretaris van buurschap De Kleine Buren en Hee kon geen bedrag vinden van de aanleg of het openingsfeest van de Vluchtweg. En ook bij het Waterschap was hierover niets te vinden.
Ik heb wel een kopie van kaarten meegekregen uit die tijd en van later, maar ook daar stond alleen de Ruilverkaveling van 1947 in vermeld en dat er in 1975 verharding was aangebracht. Niets over de aanleg van het eerste uur, dus van het tussenstuk van tachtig jaar terug.
Jan en Em van Zwol wisten nog te vertellen dat de eigenaar van het perceel grond ten noorden van Caritas voet bij stuk heeft gehouden om zijn grond niet beschikbaar te stellen.
Toen heeft men het pad aangelegd vóór de boerderij van de familie Groendijk langs, later Frida Rijkeboer en nu Oscar Kolb. Dus vóór langs de boerderij aan de zuidkant, aan de oostkant vlak onder de ramen, schuinweg richting ringsloot en toen om de noord.
Met de ruilverkaveling in 1947 zijn al die bochten er uitgehaald en momenteel ligt er een recht pad richting noord en, met de laatste ruilverkaveling, zelfs keurig verhard.
Straatnaambord
De Vluchtweg ligt er nu zo’n tachtig jaar. Maar er staat, tot op de dag van vandaag, nog nooit een straatnaambord. Dus ik naar West-end, naar het gemeentehuis gereden en daar aan het hoofd Sector Grondgebied de vraag gesteld om een straatnaambord te plaatsen. Men ging akkoord, maar ik moest contact opnemen met Jauk Hek, die dit allemaal regelde. Jauk vroeg: ‘Wat voor een bord?’
‘Nou ja, een gewoon blauw straatnaambord’.
‘Dat kan niet’, was het antwoord van Jauk, ‘want dan moeten ook alle huisnummers, vanaf de glasblazer om de noord en aan de hoofdweg richting oost, worden aangepast.’ Het kwam er in het kort op neer dat het oostelijk deel van Baaiduinen overhoop raakte als er een blauw bord zou komen. Jauk had volkomen gelijk en op dat moment kwam Jan Doeksen Azn. binnen, die ter plekke werd verzocht een bord te bestellen en dat is gebeurd. Over de kleur worden we het wel eens, maar één ding is zeker: het wordt géén blauw!
Buurebier Kleine Buren en Hee
Beelden die voor zichzelf spreken: Hessel van der Kooij en Gossen Buren met op de voorgrond speelman Kees Hek (fotocollectie Jasper Wiersema)
Op woensdag 10 januari wordt het jaarlijkse buurebier gehouden in Caritas bij de familie Weber. Om 20.00 wordt iedereen welkom geheten door de indersman Kees Kat. Eerst worden de nog lopende zaken afgehandeld onder het genot van een kop koffie met krentemik. Piet van Zwol, de vaste warmeketel bereider, heeft het vuur al op een laag pitje staan.
Na de koffie verzoekt indersman Jan Doeksen een ieder naar buiten te komen alwaar de twee dorpsoudsten, Kees Hek van Hee en Jan van Zwol van Kinnum, worden gevraagd het naambord van de tachtigjarige Vluchtweg, met datum van aanleg, te onthullen.
Vanwege de harde windstoten van die avond was het moeilijk om dit met een vlag of kleed uit te voeren, daarom werd er gekozen voor een sterke knienelamp. Deze felle schijnwerper verlichtte keurig het bord ‘Vluchtweg’.
Daarna ging iedereen weer richting de kachel, waar binnen de kortste keren de warme ketel met roggebrood gereed stonden en de speellieden (Kees Hek, Hessel van der Kooij, Gossen Buren, Lieuwe Kaspers en Ralph Weber) zorgden voor zang en muziek tot in de kleine uurtjes.