Verkocht land
Door Jan van Dieren. Uit Sml jaargang 37 № 2. 2016
Na de brand in 1666 te Westerschelling werd in de periode tot 1684 ruim zeventig keer land verkocht of gekocht door kopers of verkopers te Westerschelling, totaal werd voor ruim ƒ 13.600,- verhandeld. De Stryper Polder in bezit geweest van schippers te Westerschelling niet meegerekend. Er werden in die periode acht hypotheken op land verstrekt samen voor ƒ 1940,-. De Kerkenraad van Westerschelling gaf in 1673 een hypotheek op de molen van Formerum van ƒ 800,-. Bij de verkopers waren er vijf die toen in Amsterdam woonden, één op Vlieland en één in Vriesland. Tweemaal werd land door het Gerecht verkocht ten profijte van crediteuren. De landerijen vanaf Wolmerum tot Hee waren voor het grootste deel in gebruik bij een elf- of twaalftal Westender koehouders-wagenaars.
Maet Aerjans, weduwe van Huybert Jansz, verkocht 30-10-1666 voor ƒ 200,- een stuk Duinland beoosten Stattum. Zij hertrouwde met Melle Dirksz en verkocht in 1668 een huis voor ƒ 375,-.
Cornelis Allertsz kocht drie stukjes land bij Midsland voor ƒ 50,- in 1670, weer verkocht in 1678. Hij verstrekte in 1673 een hypotheek van ƒ 500,- aan Heske Pieters, weduwe van molenaar Jacob Hiddes, op haar huis naast de molen en op twee stukjes land. In 1676 gekocht met vier anderen de Surijper Polder voor ƒ 5.000,-. In 1677 had Cornelis Allertsz de achternaam Sorgdrager en verstrekte nog een hypotheek van ƒ 100,-.
Jan Allertsz staat in 1680 genoemd als galjootschipper met de achternaam Happert. Hij verstrekte in 1683 een hypotheek van ƒ 240,- aan Neel Gerrits op Hee. Kocht in 1683 de vogelkooi tussen Lies en Hoorn voor ƒ 4.100,-. In 1689 werd hij kooiman te Hoorn genoemd en verkocht een huisplaats met erf en een loodsje en de materialen daarop liggende aan de westzijde van de Kramerstraat voor ƒ 180,-.
Tiaert Annes, molenaar en koehouder in 1680, kocht in 1675 voor ƒ 70,- een stukje land bij Stattum, het Gras en een stukje op Schitterum, vermoedelijk heeft hij ook in Midsland gewoond als hengsthouder.
Tierck Boksz, zijn weduwe Maijke Joukes verkocht in 1693 een huis, erf en bakkerij in de Schenne Buren voor ƒ 900,-. Tierck had in 1680 twee perceeltjes land gekocht in de Wesige Adelen voor ƒ 30,-.
Gerrit Thijs Blom. In 1681 verkochten zijn erfgenamen een stuk land bij Midsland voor ƒ 70,-.
Lupke Botes. Zijn erfgenamen verkochten in 1675 een stukje land voor ƒ 29,-.
Aarjan Gerritsz Brouwer. Hij kocht in 1680 een stuk in de Miede groot twee koegras, de vierkante Adeelen groot 7 ½ sweid en een lapke in de Noordmiede samen voor ƒ 160,-. Gekocht van de erven Jan Kleijn.
Alof Cornelis kocht in 1672 voor ƒ 99,- een stuk Tuinland op Schitterum. In 1677 woonde Alof Cornelisz in Vriesland en verkocht een akker op het hoog van Schitterum en een stukje in de Noord Miede voor ƒ 100,-.
Anne Cornelis, galjootschipper en een halve kapitalist. Kocht ongeveer twee maanden na de brand een stuk Duinland beoosten Stattum voor ƒ 200,-. In 1673 samen met Douwe Cornelis en Cornelis Sijmsens duinmeier gekocht een stuk land bij Stattum voor ƒ 525,-. In 1677 gekocht een stuk land de Letten voor ƒ 315,-. Hij verstrekte in 1683 een hypotheek van ƒ 200,-. Was mede eigenaren van de Surijper Polder.
Douwe Cornelis, was evenals zijn broer Anne een galjootschipper en een halve kapitalist. Kocht en verkocht met zijn broer land bij Stattum. Verkocht in 1676 een koegras in de Adeelen voor ƒ 100,-. Douwe was in 1676 een van de vijf verkopers van het Nieuweland of Surijper Polder.
Mewes Cornelis. In 1678 verkocht hij aan zijn oom Cornelis Relckesz op Serijp. Claesjes Tuin op Serijp en een stukje in de Riemen samen voor ƒ 30,-. Mewes had een huis aan de noordkant van de Molenstraat.
Sjoerd Cornelis. Verkocht in 1676 voor ƒ 127,- de Thoornakkers en nog een paar lapkes land aan Dirk Feddes. In 1676 verkocht Rins Jeltes weduwe van Sjoerd Cornelis hun nieuwe huis voor ƒ 300,-.
Rinck Cornelis. In 1678 was zij weduwe van Gabbe Tiercks en verstrekte een hypotheek van ƒ 300,- aan Aucke Sijbrants en Neel Jans. In 1683 verkochten de erven van Rinck Cornelis en Gabbe Tiercks land in Formerum voor ƒ 328,- en in 1691 een huis in de Langeburen voor ƒ 440,-.
Tetje Cornelis, verkocht in 1671 voor ƒ 11,- een stukje land bij duin genaamd de Hiengst. Zij staat in 1680 bij de volkstelling onder no. 30 met twee kinderen waarvan er één vaart.
Jan Claas op de Dam, verstrekte in 1683 een hypotheek van ƒ 200,- aan Claas Feckes op een stuk land.
Dirk Dirksz Wever. Verkocht in 1682 een stuk land in Formerum voor ƒ 90,-.
Dirk Feddes staat in 1680 genoemd als koehouder en wagenaar met een dienstbode. Had een huis aan de noordkant van de Molenstraat. Hij boerde blijkbaar goed en kocht in 1670 de Toornakkers en Moersmiede voor ƒ 1.262,- van de kaagman Jan Gerrits de Wit. Hij kocht ook in 1670 voor ƒ 170,- van Dirck Hessels op Vlieland een stuk land beoosten de Adeelen. Dirk kocht nog een stuk van de Thoornakkers voor ƒ 127,- , voor ƒ 100,- een stuk Adeelen, voor ƒ 50,- de Kleine Suurmiede. Gekocht van Albert Jonas te Amsterdam in 1677 twee stukken in de Adeelen voor ƒ 400,- en in 1683 verkocht voor ƒ 40,- een stuk Adeelen.
Claas Fekkes, wagenaar en koehouder met vijf kinderen waarvan twee varen. Kocht in 1667 voor ƒ 450,- een stuk land de Geere. In 1682 gekocht voor ƒ 100,- een stuk in de Adeelen en nam een hypotheek van ƒ 200,- gulden op de Geere bij Jan Claas op de Dam en kocht een stukje in de Adeelen voor ƒ 40,- van Dirck Feddes.
Het Gerecht van Westerschelling verkocht in 1681 ten profijte van de crediteuren van Jan Mewesz en Neel Wijbrands aan Jan Teunisz (galjootschipper) een stuk land ten zuiden het pad van Broecksland voor ƒ 180,-. In 1670 al verkocht ten profijte van de crediteuren van saliger Lubbert Jacobs voor ƒ 120,- land bij Midsland.
Tijs Cornelis Goutkoorn, schipper. Verkocht namens zijn schoonmoeder Trijn Wijbes voor ƒ 55,- land in Hoorn. In 1681 de Kleijne Suer Miede voor ƒ 50,- aan Dirck Feddesz, verder nog land om Oost verkocht.
Wietse Heertsz, molenaar, kocht in 1673 de molen van Formerum, een gedeelte werd betaald met een hypotheek van ƒ 800,- verstrekt door de Kerkenraad van het Westeinde. Een jaar later verkocht Wietse een huisplaats met de materialen in de Langeburen aan molenaar Age Martens voor ƒ 140,- en een paar molenzeilen.
Jacob Imkesz. Bij de huizenlijst van 1680 staat een Jacob Imkesz als loodsman. In 1669 verkocht hij een stuk land in de Schitterumer Miede voor ƒ 215,-. Jacob Imkesz werd in 1673 vermeld als huistimmerman, hij is ook eigenaar geweest van de Formerumer Molen.
Sipke Imckesz, staat in 1680 vermeld als, een oude man. Hij melkt één tot twee koeien, een halve kapitalist. Hij kocht in 1669 een stuk in de Schitterumer Miede voor ƒ 247,-. Sipke Imckes en Cornelis Luijtjes verkochten in 1678 voor ƒ 100,- land bij Kienum en Hoog Hurp. Hij had een huis in de Westerburen.
Yetse Jacobs, verkocht in 1670 land bij Hoorn voor ƒ 36,-.
Ael Jans weduwe Luijtjes verkocht 1667 een halve Geere voor ƒ 95,- aan Poppe Sipkes op Hee.
Trijn Jans, hertrouwde met de kaagman Cornelis Alb. Spijker en verkocht in 1680 voor ƒ 185,- land in Lies.
Grietje Joostes, zij was weduwe van Claes Tijsz en verkocht in 1671 land bij Landerum voor ƒ 125,-.
Willem Joucks, verkocht in 1669 een huisplaats met de steen, behalve de hutte aan het eind van de tuin om daar een huis te bouwen. In 1672 verkocht hij land in de Letten, Koeland, Kamp en Westertuin voor ƒ 80,-.
Jan Jans Kleijn. De erven van J. J. Kleijn en Trijn Wiggeles verkochten in 1680 voor ƒ 468,- aan land.
De erven van Sijmon Jansz Koen verkochten in 1678 voor ƒ 600,- land aan Willem Gossesz op Kienum.
Siebe Gosses Kuijper verkocht in 1671 en 1672 een stuk land op Schitterumer Ven, de Heen en Tuinland op Schitterum voor ƒ 247,-. Een jaar na de brand gekocht een huisplaats in de Schenneburen.
Cornelis Lammerts, werd in 1670 oud-burgemeester genoemd en kocht in dat jaar voor ƒ 206,- een stuk land de Adeelen in het geheel van de Bingen tot de dijk toe, het land zal dwars door gedeeld worden. De andere helft was van Evert Jans Brouwer te Amsterdam. Evert nam in 1670 een hypotheek op zijn land van ƒ 100,-.
Lijsbet Douwes weduwe van Evert Jans Brouwer verkocht voor ƒ 100,- in 1683 de Adeelen, gemeenschappelijk met de erven van Cornelis Lammerts Swart.
Pieter Lieckeles, in 1669 gekocht de Letten voor ƒ 231,- van Griet Willems te Amsterdam, 1680 een stuk land voor ƒ 132,-. Staat in 1680 vermeld als oud en houdt melkkoeien. Pieter had veel land.
Jan Luijtjes, oud-burgemeester verkocht in 1671 een stuk in de Ven voor ƒ 66,-.
Jacob Cornelis Matke, kocht een stuk land voor ƒ 75,- gulden van zijn zuster Lijsbet Cornelis in 1677.
Dirk Mellesz, kaagman en koemelker, kocht in 1675 een stuk land bij Stattum voor ƒ 525,-.
Willem Mewisz kocht in 1671 voor ƒ 115,- een koegras in de Ven en van oud-burgemeester Jan Luijtjes ook gekocht een stuk in de Ven voor ƒ 66,-, 1672 voor ƒ 25,- gekocht een stuk land in het Moddergat. En verkocht een stuk land benoorden Hee voor ƒ 125,-.
Dirk Pieters Muntje verkocht in 1672 een stuk land in Formerum voor ƒ 40,-.
Hendrik Oenes. In 1680 een oude man, houdende koeien, hij kocht in 1676 een stukje Duinland bij Stattum voor ƒ 100,- en voor die som als rente te leveren twaalf wagens dong of mis.
Luydouw Opkes, weduwe van Gauwe Douwes, nam een hypotheek op haar land van ƒ 300,- , geleend in 1670 van de Kerkenraad van het Westeinde voor opbouwing van een huis.
Rimck Jans Pake Wagenaar en koehouder, kocht in de periode 1669-1678 voor ƒ 1.247,- aan land onder andere de Heen, Miede, de Ven, Koeland, Westertuin, Letten en de Ys bij Kinnum. Verkocht in 1668 een stuk land in de Heen voor
ƒ 30,-. Had een huis in de Kramerstraat. Bij de volkstelling 1680 no. 126.
Marten Piers, kaagman, in 1681, de erven van Marten Piers en Antje Harmens verkochten een stuk Dorreveld, Geere en Adeelen voor ƒ 800,- aan Cornelis Gerrits Rotgans.
Romke Pieters van Schagen, woonachtig op het Westeinde, verkocht in 1680 zeven perceeltjes land om oost. Hij liet met Aaltje twee kinderen dopen, in 1682 Aukje en in 1686 Pijter, verder geen gegevens.
Cornelis Rijnders, verkocht in 1680 drie akkers op de Treen te Formerum voor ƒ 30,-.
Cornelis Gerrits Rotgans, schipper, kocht de Ven voor ƒ 124,-, de Geere voor
ƒ 400,- , nog Dorreveld, Adelen en Geere voor ƒ 800,-.
Gerrit Cornelis Rotgans kocht in 1670 voor ƒ 120,- gulden een stuk land in Wolmerum.
Aucke Sijbrants en Neel Jans. In 1680 een sobere kaagman, leenden in 1678
ƒ 300,- van Rinck Cornelis weduwe van Gabbe Tiercks.
Trijn Sijmons, weduwe van Sijmon Jans Koen, verkocht in 1678 voor ƒ 600,- land.
Cornelis Tijs, glasemaker, kocht in 1677 een derde part van Moersmiede voor ƒ 66,-.
Gerrit Cornelis, vierstoker, zijn weduwe woonachtig te Amsterdam verkocht in 1669 aan Rimck Jans Pake voor ƒ 235,- een halve Geere en een stuk in de Letten.
Jan Gerrits de Wit, kaagman, verkocht van 1669 -1671 voor ƒ 1.624,- aan land.
Bij verder onderzoek zullen bovenstaande gegevens ongetwijfeld aangevuld kunnen worden.
Verkochte huizen en afgebrande huizen na de grote brand in 1666
Door Jan van Dieren. Uit Sml jaargang 38. № 2017-3
In het boek over de brand van 1666 staat op blz. 258 een berekening van de gemiddelde schade per huis. Die schade kwam op ƒ 100 per huis. Wij kwamen op een veel hoger bedrag aan schade per huis. De gegevens op een rijtje, zie ook S.m.l. 2012 blz. 119 en 2013 pagina 50.
Tot en met 1672 werden 84 huisplaatsen met de steen en materialen die daar op lagen, of stukken leeg erf verkocht voor ƒ 7626 of ƒ 90 per bouwkavel. Ook in die periode tot 1672 werden 41 huizen verkocht samen opgeteld voor ƒ 17.756 of gemiddeld ƒ 433 per huis. De gemiddelde herbouwkosten per huis, dus van de verkoopprijs van ƒ 433 per huis de ƒ 90 van de bouwkavel afgetrokken is een herbouwsom van ƒ 343 per huis. Ongeveer 250 huizen zijn verbrand, met een gemiddelde herbouwkosten van ƒ 343 per huis, was de totale schade van het verbrande dorp ƒ 85.750 gulden. Na die periode tot 1686 werden nog twintig huisplaatsen met de steen en materialen daarop gelegen of lege stukken erf verkocht. Bij enkele huisplaatsen met de steen en materialen werden de vloeren die daarin gelegen hebben, vermeld als een huisplaats met materialen van steen, estrikken en houtwerk. Het lijkt er op dat het verbrande dorp in zes jaar bijna geheel herbouwd was.
Het eerste wat verkocht werd na de grote brand was op 1 november 1666. De smit Jan Jansz kocht een huisplaats aan de noordzijde in de Lange Straat voor ƒ 100, zoals het behekt en bestekt geweest is met de daarop liggende steen. Gekocht van de lasthebber van de voogden van Neel Lieuwes, dochtertje van Lieuwe Obbes. De huisplaats belend met Melle Dircksz ten oosten en Willem Hilbrandtsz Roos ten westen.
Ruim een jaar later kocht timmerman Romcke Eelckesz en de smit Jan Jans de huisplaats en erf van hun buurman Willem Hilbrantsz Roos voor ƒ 40. Romcke Eelckes was de belendende ten westen. Het erf werd een pad.
Maart 1681 werd het huis van Jan Jansz Bloem gekocht door zijn zoon Hendriks voor ƒ 600. Met de voorwaarde dat de verkopers hun leven lang een vrije woning hebben in het loodsje. De belendende ten oosten is nu Dirck Melse de zoon van Melle Dirksz, ten westen belend met een wagenpad dat de koper en de weduwe van Romcke Eelkesz elk voor de helft toebehoort.
In het jaar na de brand werden drie huizen verkocht te weten:
– 11 februari 1667 kocht Sipke Imkesz een huis met zijn gerechtigheid in de Wester Bueren, belend ten zuiden met de koper zelf en ten noorden met Antje Frederiks. Gekocht voor ƒ 428 van de erfgenamen van Jacob Alofsz alias Jacob Nayer, te betalen in 4 termijnen.
– 10 juli 1667 Maet Aarjans weduwe van Huybert Jans kocht een huis en erf met de gerechtigheid zo het voor deze behekt en bestekt is geweest in de Wester Buren. Belend met Sipke Imkesz ten westen en ten oosten met Cornelis Dircksz. Gekocht voor ƒ 450 van Sipke Moer Reynders weduwe Focke Arentsz. Te betalen gelijk ƒ 150 en verder jaarlijks ƒ 50.
– 22 augustus 1667 Johannes Piersz kocht een huisje in de Kramerstraat op het erf van Aarjan Cornelisz onlangs door hem gekocht van Theunis Jonker. Gekocht van Jan Laesz voor ƒ 400, te betalen in 4 termijnen.
Over de 29 huizen die niet verbrand zijn is ook nog wel het een en ander te vinden.